Grudzień 1958 r.
Do
chorzowskiego Szpitala Miejskiego nr 3 im. dr. A. Mielęckiego zgłasza się
poszkodowany w wypadku górnik z kopalni „Barbara-Wyzwolenie”. Rana nie jest
świeża – minęły już dwa tygodnie od feralnego zdarzenia. Choć lekarz wcześniej
zaopatrzył zranienie, z dnia na dzień jest coraz gorzej. Przedramię puchnie i
piekielnie boli. Po wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego, okazuje się, że w
tkankach miękkich prawej kończyny górnej znajduje się odłamek. Pacjent zostaje
przyjęty na Odział Chirurgiczny. Trzeba operować jeszcze tego samego dnia.
Nazajutrz
rano na salę chorych wchodzi gromadka ubranych w białe kitle osób – lekarzy,
pielęgniarek. Codzienny obchód – krótka rozmowa z pacjentami, przegląd kart
gorączkowych… Jednak w całym tym, zdawać by się mogło, zwyczajowym rytuale,
jest coś szczególnego. Szczególnego tak, jak szczególnym jest ordynator
„chirurgii” prowadzący obchód. To doktor Zbigniew Sałaciński. – weteran II
wojny światowej, lekarz 2. Warszawskiej Brygady Pancernej, odznaczony Krzyżem
Walecznych uczestnik bitwy o Monte Cassino. O jego wojennej przeszłości młody
pacjent nie wie jednak nic.
 |
| Dr Zbigniew Sałaciński przy stole operacyjnym. Chorzów, lata 50. |
1947 r.
13
czerwca 1947 roku Zbigniew Sałaciński wraca z Anglii. Tego samego dnia
rejestruje się w Punkcie Przyjęcia gdańskiego portu. Następnie wyrusza koleją
do Mikołowa, do domu. Chce jak najszybciej rozpocząć pracę w chorzowskim
szpitalu, gdzie pracował przed wybuchem wojny.
Już
24 czerwca 1947 roku wystawione zostaje zaświadczenie następującej treści: Na podstawie znajdującej się w tutejszym
Szpitalu ewidencji zatrudnionych pracowników zaświadczamy, że Obyw. Dr
Sałaciński Zbigniew, ur. 19.V.1905 r był zatrudniony w Szpitalu Spółki Brackiej
w Chorzowie od dnia 1.X.1935 r. w charakterze lekarza ordynatora Oddziału
Chirurgicznego. Według zeznania Obyw. Dr Nowaka
Ignacego, ordynatora Oddziału ginekologiczno-położniczego Szpitala
Ubezpieczalni Społecznej w Chorzowie wyżej wymieniony był zmobilizowany w dniu
31.VIII.1939 do Wojska Polskiego.
Niedługo
później na kartce papieru, pewnie na potrzeby administracji państwowej, Sałaciński
własnoręcznie pisze swój życiorys: Urodziłem
się 19.5.1905 w Kwiliczu pow Międzychód woj. Poznań z ojca Stanisława i matki
Heleny z d. Szulc. W 1925 r. ukończyłem Gim. Klasyczne im Dr. K.
Marcinkowskiego w Poznaniu. W tymże roku rozpocząłem naukę na Wydziale Lek. U.
P. [Uniwersytetu w Poznaniu]. W roku
1932/33 odbyłem czynną służbę wojskową w Szkole Podch. Rez. Art. [Szkole
Podchorążych Rezerwy Artylerii] w
Włodzimierzu Wołyńskim. W roku 1934
otrzymałem dyplom lekarza. Odbyłem praktykę lekarską w Szpitalu Miejskim w
Poznaniu i w Szpitalu Miejskim Św. Trójcy w Kaliszu. Od roku 1935 do 31.8.39
pełniłem obowiązki ordynatora Oddz. Chir. Szpitala Spółki Brackiej w Chorzowie.
W dalszej kolejności pisze doktor Sałaciński o przedostaniu się do Francji
w roku 1940, służbie na terenie Iraku, Palestyny i Egiptu, a także o tym, że po wylądowaniu we Włoszech [był] komendantem Czołówki Chirurgicznej. Hasła
„II Korpus Polski”, „Gen. Anders” ani „Monte Cassino” nie padają.
 |
| Hildegarda i Zbigniew Sałacińscy, koniec lat 30. |
17 grudnia 1941 r.
Kochany Zbysiu!
Z utęsknieniem czekam na odpowiedź.
Mam nadzieję, że nadal jesteś zdrów i dobrze się tobie powodzi. Z okazji Świąt
najlepsze życzenia i wielu błogosławieństwa Bożego w Nowym Roku! Tęsknie i
kocham nadal.
Twoja Hilda.
Zbigniew
przebywa na terenie Wysp Brytyjskich ale Hildegarda Sałacińska wysyła list na
umówiony adres w Lisbonie. Bezpośredni kontakt nie wchodzi w grę. Niemcy nie
mogą dowiedzieć się, że jej mąż jest oficerem Polskich Sił Zbrojnych na
Zachodzie. Gdyby to wyszło na jaw, niechybnie spotkałaby się z represjami.
W
tym czasie Hilda jest pomocą stomatologiczną w niemieckim gabinecie w Bielsku.
Choć z wykształcenia jest dentystką, okupacyjne władze nie pozwalają jej
konturować przedwojennej praktyki lekarskiej.
Adres
zwrotny: Bielitz, Hermn Göring nr 4. Na karcie widoczny okrągły stempel –
Reichsadler i napis „Oberkommando der Wehrmacht”.
8 maja 1944 r.
Jest
17:30 8 maja 1944 roku. Obok namiotów rozwiniętego w wąwozie „Infero” głównego
punktu opatrunkowego 6. kompanii sanitarnej 5. Kresowej Dywizji Piechoty zaczynają
wybuchać artyleryjskie pociski. Choć niemieccy obserwatorzy, którzy ulokowali
się na stokach górującego nad okolicą Monte Cairo mają doskonały wgląd w to, co dzieje się na dnie wąwozu i widzą znaki Czerwonego Krzyża, kładą ogień
właśnie na okolicę polskiego punktu opatrunkowego. Poprzez wąwóz biegnie
najkrótsza droga z Venafro w kierunku linii frontu, która teraz przebiega po stokach wzgórz Monte Cassino. Płynie tędy amunicja, paliwo i cała reszta
zaopatrzenia dla jednostek na pierwszej linii. Wąwozem maszerują, a w
gruncie rzeczy przemykają pododdziały II Korpusu Polskiego zmierzające na
front. Z drugiej zaś strony „Inferno” jest też głównym szlakiem
ewakuacyjnym dla rannych w polskim natarciu. Stąd w wąwozie
rozwija się GPO – punkt opatrunkowy, w którym pacjenci w najcięższym stanie mają przechodzić
pierwsze, ratujące życie zabiegi. Dlatego 6. kompania sanitarna została wzmocniona
dwiema polowymi czołówkami chirurgicznymi i polową czołówka transfuzyjną.
Gdy
padają niemieckie pociski na punkcie opatrunkowym trwa „normalna” praca –
przywożeni są ranni, trwa segregacja, opatrywane są rany, trwają operacje. Nikt
nie spodziewa się ataku. Wynik ostrzału jest tragiczny. Na miejscu ginie
dwóch żołnierzy: por. lek. Adam Graber – chirurg, dowódca 48. Polowej Czołówki
Chirurgicznej, i ksiądz kapelan August Huczyński. Podczas ewakuacji umiera
ppor. lek. Wincenty Napora oraz sanitariusze: kpr. Wincenty Giruć i szer. Emil
Toczyłowski. Siedemnastu Polaków jest rannych. Sprzęt obu czołówek
chirurgicznych jest zdewastowany. Dowódca 47. Polowej Czołówki Chirurgicznej dr
Marek Mozes jest ranny. Czołówki chirurgiczne zostają wyłączone z akcji.
Gdy
kurz opada, a ranni zostają odwiezieni na tyły, szybko zapada decyzja o wznowieniu
pracy głównego punktu opatrunkowego w „Inferno Track”. Zostaje on jednak
przesunięty w górę wąwozu. Flagi z czerwonym krzyżem zastępują siatki
maskujące. Na miejsce polskich czołówek przychodzi brytyjski 25th Field
Surgical Unit w składzie mjr A.T.C. Latchmore (chirurg) i mjr J.H. Wills
(anestezjolog). Z 2. Warszawskiej Brygady Pancernej zostaje zaś oddelegowany do
pracy w „Inferno” chorzowski chirurg por. Zbigniew Sałaciński. Operuje rannych
podczas pierwszego i drugiego natarcia na Monte Cassino. Są ich dziesiątki.
Płyną nieprzerwanym strumieniem. A potem jest Piedimonte, Ankona, Bolonia –
szlak II Korpusu Polskiego. Za Monte Cassino dostaje Krzyż Walecznych.
Dr
Sałaciński przybywa na teren Bliskiego Wschodu z Wielkiej Brytanii w 1943 roku
jako uzupełnienie dla II Korpusu Polskiego (ogółem w dwóch rejsach do korpusu
gen. Andersa przybywa blisko pięćdziesięciu lekarzy). Wcześniej pracuje w
Taymouth Castle w Szkocji w polskim Szpitalu Wojennym nr 1.
 |
| Namioty czołówki chirurgicznej rozwinięte podczas bitwy o Piedimonte. Dr Zbigniew Sałaciński drugi od prawej. Włochy, maj 1944 r. |
 |
| Lekarze Szpitala Wojennego nr 1. Dr Sałaciński drugi od lewej. Taymouth Castle, Szkocja, 1941 r. |
Niedawno
Gdy
napisałem biografię dr. Bolesława Rutkowskiego (także lekarza II Korpusu
Polskiego, który po wojnie był jednym z pierwszych polskich anestezjologów) rozdałem po egzemplarzu przyjaciołom i rodzinie. Jest tam wzmianka i o
Sałacińskim.
Dzwoni
mój dziadek:
-
Nie wiedziałem, że dr Sałaciński, u którego leżałem po wypadku w kopalni, walczył pod Monte Cassino.
Teraz
już wie.
Marzec 2015
Doktor
Dorota Sałacińska jest anestezjologiem w Szpitalu Specjalistycznym nr 2 w
Bytomiu. Jej tata, dr Zbigniew Sałaciński zmarł w 1977 roku. Postać dr. Sałacińskiego była na tyle ważna w
historii śląskiej chirurgii, że jego biografia znalazła się wśród 105 biogramów
wybitnych zmarłych polskich chirurgów zaprezentowanych w formie plakatowej
podczas 50. Jubileuszowego Zjazdu Chirurgów Polskich, który odbył się w Krakowie
w 1980 roku. Nie dokonał przełomowych odkryć. Nie został profesorem. Nie uczą o
nim studentów medycyny. Ale pracował – tak normalnie. Codziennie. Kierował
ważnym swego czasu ośrodkiem chirurgicznym na Śląsku. Ważnym także dla dziadka
Antka.
Z
panią doktor Sałacińską znamy się już trochę. I dzwoni do mnie dr Sałacińska w
marcu i mówi, że chce przekazać mi mundur po Ojcu i inne pamiątki…
 |
| Żołnierze 2. Warszawskiej Brygady Pancernej w rzymskim Koloseum. Dr Sałaciński drugi od prawej. |
Na
koniec sięgam do niezastąpionej (jak zawsze) książki Majewskiego „Wojna, Ludzie
i Medycyna”:
Strona
158: Inne wykłady były raczej
formalnością, a o ich poziomie niech świadczy fakt, że porucznik Wołyncewicz
wykładał chirurgię. Plótł przy tym takie banialuki, że Zbyszek Sałaciński na
głos ryczał ze śmiechu [to o początkach kształcenia medyczno-wojskowego w
polskim wojsku na terenie Wielkiej Brytanii].
Strona
445: […] część chirurgów, interesująca
się prawdziwym postępem wiedzy, przyswajała sobie nowoczesne zasady leczenia.
Należeli do nich: major doktor Adam Jakubowski z 5 CCS, major doktor Czesław
Maciejewski z 2 Szpitala Wojennego, kapitan doktor Donat Massalski z 3 CCS
oraz kapitan doktor Zbigniew
Salaciński.
Strona
513: Zbliżały się święta Bożego
Narodzenia [1946 r.]. […] Wigilia, po zakończeniu części oficjalnej w
kasynie szpitalnym, miała się oczywiście odbyć w celi majora [Czesława
Maciejewskiego]. Byliśmy tam w kilku –
Sałata czyli Zbyszek Sałaciński, kapitan Śmierzchalski, ja, no i ten Dehring,
Dziwna to była Wigilia. Smutna. Nie wiedzieliśmy, co ze sobą dalej robić.
Zostać na emigracji, czy wracać do kraju. Czekano na wiadomości. Ja ciągle nic
nie wiedziałem o swoich poza tym, co mi opowiedział brat stryjeczny.
Siedzieliśmy, rozmawialiśmy i popijali. Gdy zabrakło napojów, to Sałata się
buntował. Mimo protestów Maciejewskiego dawał nura pod łóżko i wyławiał nową,
zmagazynowaną w kącie przez Macieja butelkę Whisky. 
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz